U nang keo tuyến giáp là một trong những dạng tổn thương lành tính phổ biến nhất tại tuyến giáp, thường được phát hiện tình cờ qua siêu âm định kỳ. Mặc dù đa phần không nguy hiểm, nhưng nếu không theo dõi và xử lý đúng cách, u nang keo có thể gây khó chịu, ảnh hưởng thẩm mỹ và chức năng sinh lý vùng cổ. Hiểu rõ cách chữa u nang keo tuyến giáp dựa trên bằng chứng khoa học sẽ giúp người bệnh lựa chọn hướng điều trị phù hợp, an toàn và hiệu quả. Bài viết sau đây Bác sĩ Tỉnh sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện và cập nhật nhất về vấn đề này từ góc độ chuyên khoa nội tiết.
U Nang Keo Tuyến Giáp Là Gì?
U nang keo tuyến giáp là một dạng tổn thương lành tính của tuyến giáp, thường chứa dịch lỏng hoặc chất keo (colloid) bên trong. Theo Hiệp hội Tuyến giáp Hoa Kỳ ( ATA), khoảng 15-30% các nhân tuyến giáp được phát hiện qua siêu âm là u nang keo, và phần lớn trong số đó là lành tính. U nang keo có thể xuất hiện đơn lẻ hoặc kèm theo các nhân đặc khác trong tuyến giáp, và kích thước có thể dao động từ vài milimet đến vài centimet.
Đặc điểm của u nang keo tuyến giáp:
-
Cấu trúc: U nang keo thường có vỏ mỏng, bên trong chứa dịch hoặc chất keo, đôi khi có thể lẫn máu hoặc mô tuyến giáp thoái hóa.
-
Triệu chứng: Hầu hết u nang keo không gây triệu chứng rõ rệt, nhưng khi kích thước lớn, người bệnh có thể cảm thấy khó chịu ở cổ, khó nuốt, hoặc cảm giác chèn ép.
-
Nguy cơ ác tính: Theo nghiên cứu được công bố trên tạp chí Thyroid (ATA), chỉ khoảng 1-5% u nang keo có nguy cơ chuyển thành ác tính, đặc biệt khi có các yếu tố nguy cơ như tiền sử gia đình mắc ung thư tuyến giáp hoặc tiếp xúc với bức xạ.
Việc xác định u nang keo tuyến giáp là lành tính hay có nguy cơ ác tính là yếu tố then chốt để lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Các hướng dẫn từ Liên đoàn Quốc tế về Bệnh lý Nội tiết (International Diabetes Federation – IDF) và ATA nhấn mạnh rằng mọi nhân tuyến giáp cần được đánh giá kỹ lưỡng thông qua siêu âm và sinh thiết (nếu cần) để loại trừ ung thư.
Chẩn Đoán U Nang Keo Tuyến Giáp
Để xác định chính xác bản chất của u nang keo tuyến giáp, bác sĩ sẽ sử dụng các phương pháp chẩn đoán sau:
Siêu âm tuyến giáp
Siêu âm là phương pháp không xâm lấn, an toàn và được sử dụng rộng rãi để đánh giá các nhân tuyến giáp. Theo hướng dẫn của ATA (2023), siêu âm giúp xác định:
-
Kích thước và hình dạng của u nang.
-
Tính chất (nang đơn thuần, nang hỗn hợp, hay nhân đặc).
-
Các đặc điểm nghi ngờ ác tính, như vi vôi hóa, bờ không đều, hoặc tăng sinh mạch máu.
Sinh thiết chọc hút tế bào bằng kim nhỏ (FNA)
Nếu siêu âm cho thấy u nang có dấu hiệu đáng ngờ (ví dụ: kích thước >2 cm hoặc có vi vôi hóa), bác sĩ có thể chỉ định bệnh nhân chọc sinh thiết FNA. Phương pháp này sử dụng kim nhỏ để lấy mẫu tế bào từ u nang và phân tích dưới kính hiển vi. Theo nghiên cứu của Bệnh viện Mayo Clinic, FNA có độ nhạy và độ đặc hiệu cao (lên đến 95%) trong việc xác định bản chất lành tính hay ác tính của u nang.
Xét nghiệm máu
Xét nghiệm chức năng tuyến giáp (TSH, FT3, FT4) được thực hiện để đánh giá hoạt động của tuyến giáp. U nang keo thường không ảnh hưởng đến chức năng tuyến giáp, nhưng trong một số trường hợp, nó có thể liên quan đến suy giáp hoặc cường giáp.
Các phương pháp khác
Trong các trường hợp phức tạp, bác sĩ có thể chỉ định thêm chụp CT hoặc MRI để đánh giá mức độ chèn ép của u nang lên các cơ quan lân cận, như khí quản hoặc thực quản.
Cách Chữa U Nang Keo Tuyến Giáp
Việc điều trị u nang keo tuyến giáp phụ thuộc vào kích thước, triệu chứng, và nguy cơ ác tính của u nang. Dưới đây là các phương pháp điều trị phổ biến:
|
Phương pháp |
Mô tả |
Ưu điểm |
Nhược điểm |
Chỉ định |
|---|---|---|---|---|
|
Theo dõi định kỳ |
Theo dõi u nang bằng siêu âm định kỳ (6-12 tháng/lần) |
Không xâm lấn, chi phí thấp, an toàn |
Không điều trị trực tiếp, u nang có thể phát triển lớn hơn |
U nang nhỏ (<1 cm), lành tính, không triệu chứng |
|
Chọc hút dịch nang |
Dùng kim nhỏ hút dịch trong u nang |
Ít đau, thực hiện nhanh, chi phí thấp |
Tỷ lệ tái phát cao (10-20%), không hiệu quả với u nang hỗn hợp |
U nang lớn (>2 cm), gây triệu chứng chèn ép |
|
Tiêm cồn ethanol (PEI) |
Tiêm cồn ethanol để làm xơ hóa u nang |
Hiệu quả cao (85%), ít xâm lấn, hồi phục nhanh |
Có thể gây khó chịu tạm thời, không phù hợp với u nang nghi ngờ ác tính |
U nang tái phát sau chọc hút, lành tính |
|
Đốt sóng cao tần (RFA) |
Sử dụng sóng cao tần để phá hủy mô nang |
Hiệu quả cao (90%), không để lại sẹo, ít tái phát |
Chi phí cao, yêu cầu thiết bị hiện đại và bác sĩ có kinh nghiệm |
U nang lớn, lành tính, không muốn phẫu thuật |
|
Phẫu thuật |
Cắt bỏ một phần hoặc toàn bộ tuyến giáp |
Loại bỏ hoàn toàn u nang, xác định được nguy cơ ác tính |
Rủi ro phẫu thuật (khàn tiếng, suy giáp), thời gian hồi phục dài |
U nang lớn (>4 cm), nghi ngờ ác tính, hoặc tái phát nhiều lần |
|
Điều trị nội khoa |
Sử Levothyroxine hoặc thuốc điều chỉnh hormone tuyến giáp |
Hỗ trợ điều chỉnh chức năng tuyến giáp |
Không làm co nhỏ u nang, có thể gây tác dụng phụ |
U nang kèm suy giáp hoặc cường giáp |
Theo dõi định kỳ
Đối với u nang keo nhỏ (<1 cm), không gây triệu chứng, và được xác định là lành tính qua siêu âm hoặc FNA, phương pháp theo dõi định kỳ thường được khuyến nghị. Theo hướng dẫn của ATA (2023), bệnh nhân nên thực hiện siêu âm 6-12 tháng/lần để theo dõi sự phát triển của u nang.
Lưu ý: Theo dõi định kỳ cần được thực hiện dưới sự hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa nội tiết. Trong nhiều trường hợp, u nang keo có thể tự co nhỏ mà không cần can thiệp.
Chọc hút dịch nang
Đối với u nang keo lớn (>2 cm) gây triệu chứng chèn ép hoặc khó chịu, chọc hút dịch bằng kim nhỏ (FNA) có thể được thực hiện để loại bỏ dịch trong nang. Theo nghiên cứu được công bố trên Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism (2022), phương pháp này có tỷ lệ tái phát khoảng 10-20%, đặc biệt ở các nang lớn hoặc nang hỗn hợp.
Tiêm cồn ethanol (PEI)
Tiêm cồn ethanol (Percutaneous Ethanol Injection) là một kỹ thuật xâm lấn tối thiểu, được sử dụng để làm xơ hóa u nang keo, ngăn ngừa tái phát sau chọc hút. Theo nghiên cứu từ Bệnh viện Đại học Yonsei (Hàn Quốc), PEI có hiệu quả lên đến 85% trong việc giảm kích thước u nang và ngăn tái phát.
Quy trình:
-
Dưới hướng dẫn của siêu âm, cồn ethanol được tiêm trực tiếp vào u nang.
-
Cồn làm xơ hóa các tế bào bên trong nang, khiến nang co nhỏ lại.
-
Phương pháp này thường được thực hiện trong ngày và không yêu cầu gây mê toàn thân.
Ưu điểm:
-
Ít đau, hồi phục nhanh.
-
Chi phí thấp hơn so với phẫu thuật.
Nhược điểm:
-
Có thể gây khó chịu tạm thời tại vị trí tiêm.
-
Không phù hợp với u nang có nguy cơ ác tính.
Điều trị bằng sóng cao tần (RFA)
Đốt sóng cao tần ( RFA) là một phương pháp hiện đại, được sử dụng ngày càng phổ biến để điều trị u nang keo tuyến giáp lành tính. Theo nghiên cứu từ European Thyroid Journal (2024), RFA có tỷ lệ thành công lên đến 90% trong việc giảm kích thước u nang và cải thiện triệu chứng.
Quy trình:
-
Một điện cực nhỏ được đưa vào u nang dưới hướng dẫn của siêu âm.
-
Sóng cao tần tạo nhiệt, phá hủy mô nang mà không ảnh hưởng đến mô lành xung quanh.
-
Bệnh nhân thường được gây tê tại chỗ và có thể về nhà trong ngày.
Ưu điểm:
-
Không để lại sẹo.
-
Hiệu quả cao, ít tái phát.
-
Phù hợp với bệnh nhân không muốn phẫu thuật.
Nhược điểm:
-
Chi phí cao hơn so với chọc hút hoặc PEI.
-
Yêu cầu bác sĩ có kỹ năng cao và thiết bị hiện đại.
Phẫu thuật
Phẫu thuật chỉ được chỉ định trong các trường hợp sau:
-
U nang keo lớn (>4 cm) gây chèn ép nghiêm trọng (khó thở, khó nuốt).
-
Nghi ngờ ác tính qua FNA hoặc siêu âm.
-
U nang tái phát nhiều lần sau các phương pháp không xâm lấn.
Theo hướng dẫn của IDF (2025), phẫu thuật tuyến giáp có thể bao gồm cắt một phần (lobectomy) hoặc toàn bộ tuyến giáp (thyroidectomy). Sau phẫu thuật, bệnh nhân có thể cần dùng hormone tuyến giáp thay thế (levothyroxine) nếu toàn bộ tuyến giáp bị cắt bỏ.
Rủi ro của phẫu thuật:
-
Tổn thương dây thần kinh thanh quản, gây khàn tiếng.
-
Suy giáp vĩnh viễn (nếu cắt toàn bộ tuyến giáp).
-
Nhiễm trùng hoặc chảy máu (hiếm gặp).
Điều trị nội khoa
Trong một số trường hợp, u nang keo tuyến giáp có thể liên quan đến rối loạn chức năng tuyến giáp (cường giáp hoặc suy giáp). Bác sĩ có thể chỉ định thuốc để điều chỉnh nồng độ hormone, chẳng hạn:
-
Levothyroxine: Dùng cho suy giáp.
-
Methimazole hoặc Propylthiouracil: Dùng cho cường giáp.
Tuy nhiên, thuốc không trực tiếp làm co nhỏ u nang mà chỉ hỗ trợ điều chỉnh chức năng tuyến giáp.
Phòng Ngừa U Nang Keo Tuyến Giáp
Mặc dù không phải mọi trường hợp u nang keo tuyến giáp đều có thể phòng ngừa, nhưng một số biện pháp sau có thể giúp giảm nguy cơ:
Bổ sung i-ốt hợp lý
Thiếu i-ốt là một yếu tố nguy cơ gây ra các bệnh lý tuyến giáp, bao gồm u nang keo. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), lượng i-ốt khuyến nghị hàng ngày cho người trưởng thành là 150-200 mcg. Bạn có thể bổ sung i-ốt qua thực phẩm như:
-
Hải sản (cá biển, tôm, rong biển).
-
Muối i-ốt.
-
Sữa và các sản phẩm từ sữa.
Lưu ý: Việc bổ sung i-ốt cần được thực hiện dưới sự hướng dẫn của bác sĩ, vì thừa i-ốt cũng có thể gây rối loạn chức năng tuyến giáp.
Kiểm tra sức khỏe định kỳ
Phát hiện sớm u nang keo tuyến giáp thông qua kiểm tra sức khỏe định kỳ và siêu âm tuyến giáp là cách hiệu quả để ngăn ngừa các biến chứng. Theo IDF (2025), phụ nữ trên 40 tuổi và những người có tiền sử gia đình mắc bệnh tuyến giáp nên kiểm tra tuyến giáp mỗi 1-2 năm.
Tránh tiếp xúc với bức xạ
Tiếp xúc với bức xạ, đặc biệt ở vùng đầu và cổ, có thể làm tăng nguy cơ phát triển các tổn thương tuyến giáp. Nếu bạn làm việc trong môi trường có nguy cơ tiếp xúc với bức xạ, hãy tuân thủ các biện pháp bảo hộ nghiêm ngặt.
Duy trì lối sống lành mạnh
-
Chế độ ăn uống: Ăn nhiều rau xanh, trái cây, và thực phẩm giàu chất chống oxy hóa để hỗ trợ sức khỏe tuyến giáp.
-
Tập thể dục: Duy trì vận động thường xuyên để cải thiện tuần hoàn và giảm căng thẳng, giúp cân bằng hormone.
-
Quản lý stress: Stress kéo dài có thể ảnh hưởng đến chức năng tuyến giáp. Các kỹ thuật như thiền, yoga, hoặc hít thở sâu có thể hữu ích.
Tránh sử dụng thuốc hoặc chất kích thích không cần thiết
Một số loại thuốc hoặc chất kích thích (như thuốc chứa lithium hoặc amiodarone) có thể ảnh hưởng đến chức năng tuyến giáp. Nếu bạn đang dùng các loại thuốc này, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để điều chỉnh liều lượng hoặc tìm phương pháp thay thế.
Các Câu Hỏi Thường Gặp Về U Nang Keo Tuyến Giáp
Dưới đây là những câu hỏi thường gặp nhất về u nang keo tuyến giáp, được giải đáp dựa trên bằng chứng khoa học và kinh nghiệm lâm sàng:
U nang keo tuyến giáp có nguy hiểm không?
Hầu hết u nang keo tuyến giáp là lành tính và không gây nguy hiểm. Theo ATA (2023), chỉ 1-5% u nang keo có nguy cơ ác tính. Tuy nhiên, nếu u nang lớn và gây chèn ép (khó thở, khó nuốt), hoặc có dấu hiệu nghi ngờ ác tính (vi vôi hóa, tăng sinh mạch máu), cần được đánh giá và điều trị kịp thời. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa để có chẩn đoán chính xác.
U nang keo tuyến giáp có tự khỏi không?
Trong một số trường hợp, u nang keo nhỏ (<1 cm) có thể tự co nhỏ mà không cần can thiệp, đặc biệt nếu không gây triệu chứng. Tuy nhiên, theo nghiên cứu từ Thyroid (2022), u nang lớn hoặc nang hỗn hợp thường không tự khỏi và có thể cần điều trị. Theo dõi định kỳ bằng siêu âm là cần thiết để đánh giá sự thay đổi của u nang.
Tôi có cần phẫu thuật để loại bỏ u nang keo không?
Phẫu thuật không phải là lựa chọn đầu tiên cho u nang keo tuyến giáp. Theo hướng dẫn của IDF (2025), phẫu thuật chỉ được chỉ định khi u nang lớn (>4 cm), gây chèn ép nghiêm trọng, hoặc nghi ngờ ác tính. Các phương pháp ít xâm lấn như chọc hút, PEI, hoặc RFA thường được ưu tiên hơn do ít rủi ro và thời gian hồi phục nhanh.
Chế độ ăn uống có ảnh hưởng đến u nang keo tuyến giáp không?
Chế độ ăn uống không trực tiếp gây ra hoặc chữa khỏi u nang keo tuyến giáp, nhưng nó có thể hỗ trợ sức khỏe tuyến giáp. Theo WHO, bổ sung đủ i-ốt (150-200 mcg/ngày) qua thực phẩm như hải sản, muối i-ốt, hoặc sữa có thể giúp giảm nguy cơ rối loạn tuyến giáp. Tránh tiêu thụ quá nhiều thực phẩm gây bướu cổ (goitrogen) như bắp cải, súp lơ, hoặc đậu nành chưa nấu chín.
Tôi có thể phòng ngừa u nang keo tuyến giáp tái phát không?
Mặc dù không thể ngăn ngừa hoàn toàn, bạn có thể giảm nguy cơ tái phát bằng cách:
-
Kiểm tra sức khỏe định kỳ và siêu âm tuyến giáp.
-
Bổ sung i-ốt hợp lý dưới hướng dẫn của bác sĩ.
-
Tránh tiếp xúc với bức xạ ở vùng đầu và cổ.
-
Duy Seletrích dẫn lối sống lành mạnh, bao gồm chế độ ăn uống cân bằng và quản lý stress.
Tóm lại, cách chữa u nang keo tuyến giáp cần được cá nhân hóa dựa trên kích thước, triệu chứng và mức độ ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh. Với sự tiến bộ của y học hiện đại, nhiều phương pháp điều trị ít xâm lấn như chọc hút, tiêm ethanol hay đốt sóng cao tần đã mang lại hiệu quả cao và an toàn. Tuy nhiên, để đảm bảo kết quả điều trị tối ưu, người bệnh nên thăm khám tại các cơ sở uy tín và tuân thủ chỉ định của bác sĩ chuyên khoa nội tiết. Đừng tự ý điều trị khi chưa có đánh giá chính xác từ chuyên môn.
Sức khỏe tuyến giáp là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, và mọi quyết định liên quan đến dinh dưỡng đều cần dựa trên thông tin khoa học và tư vấn chuyên môn. Nếu bạn đang có dấu hiệu nghi ngờ hoặc muốn được tư vấn kỹ hơn, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa nội tiết hoặc đến Phòng khám Bác sĩ Nguyễn Đức Tỉnh để được tư vấn chi tiết.
Thông tin liên hệ:
- Email: [email protected]
- Hotline/Zalo: 0966089175
- Website: https://nguyenductinh.com/
**Lưu ý: Những thông tin cung cấp trong bài viết của PK. Bác sĩ Nguyễn Đức Tỉnh mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Người bệnh không được tự ý điều trị. Để biết chính xác tình trạng bệnh lý người bệnh cần tới các bệnh viện để được bác sĩ thăm khám trực tiếp chẩn đoán và tư vấn.
