U tuyến giáp có ảnh hưởng đến sinh sản không? Giải đáp từ chuyên gia đầy đủ nhất 2025

Trong những năm gần đây, tỷ lệ người mắc các bệnh lý tuyến giáp, đặc biệt là u tuyến giáp, có xu hướng gia tăng, nhất là ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Điều này khiến nhiều người lo lắng và đặt ra câu hỏi: “U tuyến giáp có ảnh hưởng đến sinh sản không?“. Trên thực tế, chức năng tuyến giáp có mối liên hệ mật thiết với khả năng sinh sản, đặc biệt qua cơ chế điều hòa hormone nội tiết. Bài viết dưới đây sẽ phân tích chi tiết, dựa trên bằng chứng khoa học và các khuyến cáo cập nhật từ các tổ chức y tế uy tín nhằm giúp bạn đọc có cái nhìn đầy đủ, khách quan và khoa học nhất về vấn đề này.

U Tuyến Giáp Có Ảnh Hưởng Đến Sinh Sản Không?

Dựa trên các nghiên cứu được công bố trên Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism, u tuyến giáp có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản ở cả nam và nữ thông qua nhiều cơ chế khác nhau. Tác động này đặc biệt rõ rệt ở phụ nữ do vai trò quan trọng của hormone tuyến giáp trong hệ thống sinh sản nữ.

Ảnh Hưởng Đến Sinh Sản Ở Nữ Giới

Phụ nữ có nguy cơ mắc bệnh lý tuyến giáp cao gấp 5-8 lần so với nam giới, đặc biệt trong độ tuổi sinh sản (20-40 tuổi). U tuyến giáp, đặc biệt khi gây rối loạn chức năng tuyến giáp như suy giáp hoặc cường giáp, tác động đến sinh sản thông qua các khía cạnh chính sau:

Rối Loạn Chu Kỳ Kinh Nguyệt

Hormone tuyến giáp (thyroxine – T4 và triiodothyronine – T3) đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa trục hạ đồi-tuyến yên-buồng trứng, kiểm soát chu kỳ kinh nguyệt và rụng trứng. Theo Journal of Clinical Endocrinology, hơn 60% phụ nữ suy giáp do u tuyến giáp gặp rối loạn kinh nguyệt, bao gồm:

• Vô kinh hoặc thưa kinh: Suy giáp làm giảm sản xuất gonadotropin-releasing hormone (GnRH), gây gián đoạn quá trình rụng trứng, dẫn đến chu kỳ kinh kéo dài hoặc mất kinh hoàn toàn, khiến việc thụ thai trở nên khó khăn.

• Rong kinh hoặc đa kinh: Suy giáp có thể làm tăng sản xuất prolactin, gây chảy máu kinh nhiều, dẫn đến thiếu máu và ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể, từ đó làm giảm khả năng mang thai.

• Chu kỳ không đều: Cường giáp, thường do u tuyến giáp hoạt động quá mức (như u độc tuyến giáp), có thể gây chu kỳ kinh ngắn hoặc không rụng trứng, làm giảm cơ hội thụ thai.

Những rối loạn này không chỉ ảnh hưởng đến khả năng sinh sản mà còn là dấu hiệu cảnh báo cần kiểm tra chức năng tuyến giáp sớm. Theo một nghiên cứu từ Human Reproduction Update, phụ nữ có rối loạn kinh nguyệt do suy giáp có tỷ lệ thụ thai tự nhiên thấp hơn 25% so với nhóm không mắc bệnh.

Giảm Khả Năng Thụ Thai

Rối loạn hormone tuyến giáp làm gián đoạn trục hạ đồi-tuyến yên-buồng trứng, ảnh hưởng đến chất lượng trứng và quá trình rụng trứng. Theo IDF, phụ nữ mắc bệnh tuyến giáp có nguy cơ vô sinh cao gấp 2-3 lần so với những người khỏe mạnh. Các bệnh lý tự miễn như viêm tuyến giáp Hashimoto, thường liên quan đến u tuyến giáp, làm tăng nguy cơ rối loạn chức năng buồng trứng, bao gồm:

• Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS): Một số nghiên cứu cho thấy phụ nữ mắc viêm tuyến giáp Hashimoto có nguy cơ cao hơn mắc PCOS, làm giảm khả năng rụng trứng.

• Giảm dự trữ buồng trứng: Suy giáp kéo dài có thể làm giảm số lượng trứng chất lượng cao, đặc biệt ở phụ nữ trên 35 tuổi.

Ngoài ra, suy giáp hoặc cường giáp có thể ảnh hưởng đến môi trường nội mạc tử cung, làm giảm khả năng làm tổ của phôi thai. Một nghiên cứu từ Human Reproduction chỉ ra rằng phụ nữ suy giáp có tỷ lệ làm tổ phôi thấp hơn 20% so với nhóm không mắc bệnh tuyến giáp. Hơn nữa, u tuyến giáp gây cường giáp có thể làm tăng nồng độ androgen, gây rối loạn nội tiết và giảm khả năng thụ thai.

Nguy Cơ Trong Thai Kỳ

Phụ nữ mang thai có u tuyến giáp không được kiểm soát đối mặt với nhiều biến chứng nghiêm trọng:

• Sảy thai: Theo The Lancet, suy giáp làm tăng nguy cơ sảy thai tự nhiên ở 10-20% thai phụ, đặc biệt trong 3 tháng đầu thai kỳ, do thiếu hormone tuyến giáp ảnh hưởng đến sự phát triển phôi thai.

• Sinh non hoặc thai lưu: Rối loạn hormone tuyến giáp có thể dẫn đến sinh non (trước 37 tuần) hoặc thai lưu, gây nguy hiểm cho cả mẹ và bé.

• Tiền sản giật: Thiếu hụt hormone tuyến giáp có thể gây tăng huyết áp, tổn thương cơ quan mẹ, và tăng nguy cơ tiền sản giật, một tình trạng nguy hiểm trong thai kỳ.

• Thai chậm phát triển: Hormone tuyến giáp rất cần thiết cho sự phát triển não bộ, xương, và các cơ quan của thai nhi. Thiếu hormone có thể dẫn đến dị tật bẩm sinh, chậm phát triển nhận thức, hoặc các vấn đề về thính giác ở trẻ.

Theo Hiệp hội Sản khoa Hoa Kỳ (ACOG), phụ nữ mang thai mắc suy giáp không được điều trị có nguy cơ sinh con với chỉ số IQ thấp hơn trung bình 7 điểm so với nhóm bình thường. Ngoài ra, trẻ sinh ra từ mẹ mắc suy giáp có nguy cơ cao hơn gặp các vấn đề về phát triển thần kinh, bao gồm chậm nói hoặc chậm vận động.

Ảnh Hưởng Của U Tuyến Giáp Lên Nội Mạc Tử Cung

Nội mạc tử cung đóng vai trò quan trọng trong việc làm tổ và phát triển phôi thai. Suy giáp có thể làm nội mạc tử cung mỏng hơn bình thường, giảm khả năng giữ thai. Ngược lại, cường giáp có thể gây tăng sinh nội mạc tử cung quá mức, dẫn đến khó khăn trong việc duy trì thai kỳ. Theo Fertility and Sterility, phụ nữ có u tuyến giáp kèm rối loạn hormone có tỷ lệ thất bại trong thụ tinh nhân tạo (IVF) cao hơn 15% so với nhóm kiểm soát.

Tác Động Của U Tuyến Giáp Đến Quá Trình Thụ Tinh Nhân Tạo (IVF)

Phụ nữ thực hiện IVF thường cần kiểm soát chặt chẽ chức năng tuyến giáp để tối ưu hóa kết quả. Suy giáp có thể làm giảm tỷ lệ thành công của IVF do ảnh hưởng đến chất lượng trứng và nội mạc tử cung. Theo một nghiên cứu từ Reproductive Biology and Endocrinology, phụ nữ có nồng độ TSH >2.5 mIU/L trước khi thực hiện IVF có nguy cơ thất bại cao hơn 30% so với nhóm có TSH trong ngưỡng tối ưu (0.5-2.5 mIU/L). Do đó, việc điều chỉnh hormone tuyến giáp trước khi bắt đầu chu kỳ IVF là rất quan trọng.

Ảnh Hưởng Đến Sinh Sản Ở Nam Giới

Mặc dù ít phổ biến hơn, u tuyến giáp cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản ở nam giới thông qua:

• Giảm ham muốn tình dục: Suy giáp hoặc cường giáp có thể làm giảm libido, ảnh hưởng đến đời sống tình dục và khả năng thụ thai.

• Rối loạn cương dương: Rối loạn hormone tuyến giáp tác động đến hệ thống tuần hoàn và nội tiết, dẫn đến bất lực hoặc rối loạn cương dương.

• Chất lượng tinh trùng: Suy giáp làm giảm số lượng và khả năng di chuyển của tinh trùng, trong khi cường giáp có thể ảnh hưởng đến hình dạng tinh trùng, làm giảm khả năng thụ tinh. Theo Andrology, nam giới mắc cường giáp có tỷ lệ tinh trùng bất thường cao hơn 30% so với nhóm không mắc bệnh tuyến giáp.

Một nghiên cứu từ Journal of Andrology chỉ ra rằng nam giới mắc suy giáp có thể gặp giảm testosterone, làm ảnh hưởng đến quá trình sản xuất tinh trùng. Tuy nhiên, khi được điều trị bằng levothyroxine, chất lượng tinh trùng và chức năng tình dục thường được cải thiện trong vòng 3-6 tháng.

Cơ Chế Ảnh Hưởng

U tuyến giáp tác động đến sinh sản thông qua:

• Rối loạn hormone: Tăng hoặc giảm sản xuất T3 và T4 gây mất cân bằng nội tiết, ảnh hưởng đến trục nội tiết sinh sản ở cả nam và nữ.

• Bệnh lý tự miễn: Các bệnh như viêm tuyến giáp Hashimoto hoặc bệnh Graves, thường liên quan đến u tuyến giáp, có thể gây rối loạn chức năng buồng trứng hoặc tinh hoàn.

• Tác động của điều trị: Một số phương pháp điều trị u tuyến giáp, như phẫu thuật hoặc thuốc kháng giáp, có thể ảnh hưởng đến chức năng tuyến giáp, đòi hỏi điều trị hormone thay thế để duy trì khả năng sinh sản.

Chẩn Đoán Và Đánh Giá U Tuyến Giáp Ở Người Trong Độ Tuổi Sinh Sản

Các Xét Nghiệm Cần Thiết

Việc chẩn đoán u tuyến giáp đòi hỏi các phương pháp sau để đánh giá chính xác tình trạng bệnh lý và tác động đến sinh sản:

• Siêu âm tuyến giáp: Xác định kích thước, số lượng, và đặc điểm khối u tuyến giáp (u nang, u đặc, hoặc u đa nhân). Siêu âm Doppler đánh giá tính chất mạch máu của khối u, giúp phân biệt u lành tính và các khối u có nguy cơ cao.

• Xét nghiệm máu: Đo TSH (hormone kích thích tuyến giáp), FT3, FT4 để đánh giá chức năng tuyến giáp. Xét nghiệm Anti-TPO và Anti-Tg được thực hiện nếu nghi ngờ viêm tuyến giáp tự miễn như Hashimoto.

• Sinh thiết chọc hút kim nhỏ (FNA): Được sử dụng khi khối u có dấu hiệu nghi ngờ, với độ chính xác lên đến 95% theo ATA.

• Xét nghiệm bổ sung: Đo calcitonin hoặc CEA (kháng nguyên ung thư bào thai) nếu cần đánh giá thêm các nguy cơ hiếm gặp.

Đánh Giá Nguy Cơ Ảnh Hưởng Đến Sinh Sản

Việc đánh giá cần phối hợp giữa bác sĩ nội tiết và chuyên gia sản khoa để:

• Xác định mức độ rối loạn hormone và tác động đến chu kỳ kinh nguyệt, rụng trứng, hoặc chất lượng tinh trùng.

• Đánh giá nguy cơ biến chứng thai kỳ ở phụ nữ mang thai, bao gồm sảy thai, sinh non, hoặc tiền sản giật.

• Lập kế hoạch điều trị và theo dõi trước, trong và sau thai kỳ để tối ưu hóa khả năng sinh sản. Phụ nữ có u tuyến giáp cần được theo dõi đặc biệt nếu có kế hoạch mang thai, vì nhu cầu hormone tuyến giáp tăng 30-50% trong thai kỳ.

Giải Pháp Điều Trị Và Kiểm Soát

 Điều Trị Nội Khoa

• Suy giáp: Sử dụng levothyroxine để bổ sung hormone tuyến giáp, giúp ổn định chu kỳ kinh nguyệt, rụng trứng, và khả năng thụ thai. Liều lượng cần được điều chỉnh dựa trên xét nghiệm TSH và FT4, đặc biệt ở phụ nữ mang thai.

• Cường giáp: Thuốc kháng giáp như methimazole hoặc propylthiouracil (PTU) được sử dụng. PTU thường được ưu tiên trong tam cá nguyệt thứ nhất của thai kỳ để giảm nguy cơ dị tật thai nhi.

Đốt sóng cao tần (RFA)

Phương pháp đốt u tuyến giáp bằng sóng cao tần (RFA) được Hiệp hội Tuyến giáp Hàn Quốc (KTA) khuyến nghị cho:

• U lành tính có kích thước >2 cm, gây chèn ép khí quản, thực quản, hoặc ảnh hưởng thẩm mỹ.

• U gây rối loạn hormone nội tiết sinh sản, ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt hoặc khả năng thụ thai. RFA là phương pháp ít xâm lấn, an toàn, và bảo tồn chức năng tuyến giáp nếu thực hiện đúng kỹ thuật. Theo Thyroid, RFA có tỷ lệ thành công lên đến 90% trong việc giảm kích thước u lành tính, với thời gian hồi phục nhanh và ít biến chứng.

Phẫu Thuật Tuyến Giáp

Phẫu thuật được chỉ định trong các trường hợp:

• U lớn (>4 cm) gây chèn ép khí quản, thực quản, hoặc dây thần kinh thanh quản.

• U đa nhân tiến triển nhanh hoặc kèm triệu chứng nghiêm trọng. Phẫu thuật cắt bỏ một phần hoặc toàn bộ tuyến giáp có thể gây suy giáp vĩnh viễn, đòi hỏi điều trị levothyroxine suốt đời. Phụ nữ cần chờ 3-6 tháng sau phẫu thuật để hormone ổn định trước khi mang thai.

Theo Dõi Chủ Động

Đối với u tuyến giáp lành tính, nhỏ (<1 cm), không gây triệu chứng hoặc rối loạn hormone, chiến lược theo dõi chủ động (active surveillance) có thể được áp dụng. Theo dõi định kỳ bằng siêu âm và xét nghiệm hormone mỗi 6-12 tháng giúp phát hiện sớm các thay đổi bất thường.

Chăm Sóc Sinh Sản Ở Người Mắc U Tuyến Giáp

Theo Dõi Định Kỳ

• Phụ nữ trong độ tuổi sinh sản: Kiểm tra chức năng tuyến giáp (TSH, FT4) mỗi 3-6 tháng, đặc biệt nếu có tiền sử gia đình mắc bệnh tuyến giáp hoặc các triệu chứng bất thường như mệt mỏi, tăng cân, rụng tóc, hoặc kinh nguyệt không đều.

• Phụ nữ mang thai: Xét nghiệm TSH và FT4 mỗi 4-6 tuần để điều chỉnh liều levothyroxine, đảm bảo nồng độ TSH trong khoảng 0.5-2.5 mIU/L, đặc biệt trong tam cá nguyệt thứ nhất khi nhu cầu hormone tuyến giáp tăng 30-50%.

• Nam giới: Kiểm tra chức năng tuyến giáp nếu có dấu hiệu giảm ham muốn, rối loạn cương dương, hoặc bất thường về tinh trùng. Xét nghiệm tinh dịch đồ có thể được thực hiện để đánh giá chất lượng tinh trùng.

Chế Độ Dinh Dưỡng

Một chế độ ăn uống cân bằng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ chức năng tuyến giáp và khả năng sinh sản:

• Bổ sung i-ốt: Cung cấp 150 µg/ngày cho người lớn và 250 µg/ngày cho phụ nữ mang thai qua thực phẩm như hải sản, muối i-ốt, rong biển, hoặc thực phẩm bổ sung. Thiếu i-ốt là nguyên nhân phổ biến gây suy giáp ở nhiều khu vực tại Việt Nam.

• Selenium và kẽm: Hỗ trợ chức năng tuyến giáp và tăng cường khả năng sinh sản, có trong các loại hạt (hạt điều, hạnh nhân), cá, và thịt nạc.

• Tránh chất goitrogen: Hạn chế tiêu thụ bắp cải sống, đậu nành sống, hoặc cải bó xôi sống, vì chúng có thể ức chế hấp thụ i-ốt.

• Vitamin D: Thiếu vitamin D thường liên quan đến bệnh lý tự miễn tuyến giáp và vô sinh. Bổ sung qua thực phẩm (cá béo, trứng) hoặc ánh nắng mặt trời (15-20 phút/ngày).

Tâm Lý Và Sức Khỏe Tinh Thần

Stress kéo dài có thể làm trầm trọng rối loạn hormone tuyến giáp và ảnh hưởng đến trục nội tiết sinh sản. Các khuyến nghị bao gồm:

• Tập thể dục nhẹ nhàng: Yoga, đi bộ, hoặc thiền giúp giảm stress và cải thiện sức khỏe tổng thể. Các bài tập này cũng hỗ trợ lưu thông máu, cải thiện chất lượng trứng và tinh trùng.

• Ngủ đủ giấc: Duy trì 7-8 giờ ngủ mỗi đêm để hỗ trợ cân bằng nội tiết và tăng cường khả năng thụ thai.

• Tư vấn tâm lý: Nếu gặp áp lực về khả năng sinh sản hoặc bệnh lý tuyến giáp, tham vấn chuyên gia tâm lý có thể giúp cải thiện sức khỏe tinh thần, đặc biệt ở phụ nữ đang trải qua các vấn đề vô sinh hoặc biến chứng thai kỳ.

Tầm Soát Sớm Ở Phụ Nữ Có Kế Hoạch Mang Thai

Phụ nữ có u tuyến giáp hoặc tiền sử gia đình mắc bệnh tuyến giáp nên thực hiện tầm soát trước khi mang thai, bao gồm:

• Siêu âm tuyến giáp để phát hiện sớm các khối u.

• Xét nghiệm TSH, FT4, và Anti-TPO để đánh giá chức năng tuyến giáp và nguy cơ tự miễn.

• Tư vấn với bác sĩ nội tiết để tối ưu hóa hormone trước khi thụ thai.

Theo Thyroid, phụ nữ được tầm soát và điều trị suy giáp trước khi mang thai có tỷ lệ mang thai thành công cao hơn 30% so với nhóm không được tầm soát.

Hỗ Trợ Sinh Sản Ở Phụ Nữ Thực Hiện IVF

Đối với phụ nữ thực hiện thụ tinh nhân tạo (IVF), việc kiểm soát chức năng tuyến giáp là yếu tố then chốt. Theo Reproductive Biology and Endocrinology, phụ nữ có nồng độ TSH >2.5 mIU/L trước khi thực hiện IVF có nguy cơ thất bại cao hơn 30% so với nhóm có TSH trong ngưỡng tối ưu. Do đó, các bước chuẩn bị bao gồm:

• Điều chỉnh liều levothyroxine để đạt TSH 0.5-2.5 mIU/L trước khi bắt đầu chu kỳ IVF.

• Theo dõi chặt chẽ hormone tuyến giáp trong suốt quá trình IVF để đảm bảo môi trường nội mạc tử cung tối ưu.

Giải Đáp Một Số Câu Hỏi Thường Gặp

U Tuyến Giáp Có Gây Vô Sinh Không?

U tuyến giáp có ảnh hưởng đến sinh sản và có thể gây vô sinh nếu làm rối loạn hormone nội tiết, dẫn đến rối loạn rụng trứng ở nữ hoặc giảm chất lượng tinh trùng ở nam. Theo Fertility and Sterility, hơn 80% phụ nữ điều trị suy giáp thành công khôi phục khả năng thụ thai trong 6 tháng. Các rối loạn như vô kinh, rong kinh, hoặc giảm testosterone ở nam giới có thể được cải thiện thông qua điều trị levothyroxine hoặc thuốc kháng giáp. Để giảm nguy cơ vô sinh, cần tầm soát sớm và điều trị kịp thời, đặc biệt ở phụ nữ có kế hoạch mang thai. Tham vấn bác sĩ nội tiết là cần thiết để tối ưu hóa khả năng sinh sản.

Bị U Tuyến Giáp Có Nên Mang Thai Không?

U tuyến giáp có ảnh hưởng đến sinh sản, nhưng phụ nữ mắc u tuyến giáp vẫn có thể mang thai nếu chức năng tuyến giáp được kiểm soát tốt. Theo ATA, nồng độ TSH cần duy trì trong khoảng 0.5-2.5 mIU/L trước và trong thai kỳ để giảm nguy cơ sảy thai, sinh non, hoặc tiền sản giật. Phụ nữ nên tham vấn bác sĩ nội tiết và sản khoa để tối ưu hóa hormone trước khi thụ thai. Theo dõi định kỳ mỗi 4-6 tuần trong thai kỳ giúp đảm bảo an toàn cho mẹ và bé. Với điều trị thích hợp, như levothyroxine hoặc RFA, khả năng mang thai an toàn là hoàn toàn khả thi.

Sau Điều Trị U Tuyến Giáp, Bao Lâu Có Thể Mang Thai?

U tuyến giáp có ảnh hưởng đến sinh sản, nhưng sau điều trị, phụ nữ có thể mang thai khi hormone ổn định, thường 3-6 tháng sau phẫu thuật hoặc điều trị nội khoa. Theo ATA, xét nghiệm TSH và FT4 trước khi mang thai là cần thiết để đảm bảo TSH trong khoảng 0.5-2.5 mIU/L, tối ưu cho thai kỳ. Phụ nữ điều trị bằng RFA hoặc thuốc kháng giáp cần được theo dõi chặt chẽ để tránh biến chứng. Nam giới cũng cần chờ 3-6 tháng để chất lượng tinh trùng hồi phục. Tham vấn bác sĩ nội tiết giúp đảm bảo thời điểm mang thai an toàn và giảm nguy cơ ảnh hưởng đến thai nhi.

U tuyến giáp có ảnh hưởng đến sinh sản, đặc biệt ở phụ nữ, thông qua các rối loạn hormone gây ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt, rụng trứng, nội mạc tử cung, và khả năng mang thai. Các biến chứng thai kỳ như sảy thai, sinh non, hoặc tiền sản giật cũng là mối quan ngại nếu u tuyến giáp không được kiểm soát. Ở nam giới, u tuyến giáp có thể làm giảm chất lượng tinh trùng và chức năng tình dục. Tuy nhiên, với chẩn đoán sớm, điều trị đúng cách (nội khoa, RFA, hoặc phẫu thuật), và theo dõi định kỳ, người mắc u tuyến giáp vẫn có thể duy trì khả năng sinh sản và mang thai an toàn.