Chống Chỉ Định Chọc Dịch Màng Bụng: Hướng Dẫn Chi Tiết

Chọc dịch màng bụng là một thủ thuật y tế quan trọng, nhưng không phải ai cũng có thể thực hiện. Tại nguyenductinh.com, chúng tôi cung cấp thông tin chi tiết về Chống Chỉ định Chọc Dịch Màng Bụng để giúp bạn hiểu rõ hơn về quy trình này và đảm bảo an toàn cho sức khỏe. Tìm hiểu các yếu tố nguy cơ, biến chứng tiềm ẩn và các lựa chọn thay thế an toàn hơn để đưa ra quyết định sáng suốt về sức khỏe của bạn.

1.Chống Chỉ Định Chọc Dịch Màng Bụng

Chọc dịch màng bụng không phải lúc nào cũng là một lựa chọn phù hợp. Có một số tình trạng và yếu tố có thể làm tăng nguy cơ biến chứng hoặc làm cho thủ thuật không thể thực hiện được. Dưới đây là danh sách các chống chỉ định chọc dịch màng bụng quan trọng mà bạn cần biết:

Chống Chỉ Định Tuyệt Đối

Chống chỉ định tuyệt đối có nghĩa là không được phép thực hiện chọc dịch màng bụng trong bất kỳ trường hợp nào vì nguy cơ gây hại cho bệnh nhân là quá cao. Các chống chỉ định tuyệt đối bao gồm:

• Rối loạn đông máu nặng không kiểm soát được: Nếu bệnh nhân có rối loạn đông máu nặng (ví dụ: giảm tiểu cầu nặng, rối loạn chức năng đông máu) và không thể điều chỉnh được bằng các biện pháp y tế, thì việc chọc dịch màng bụng có thể gây ra chảy máu nghiêm trọng và khó kiểm soát.
• Nhiễm trùng da hoặc mô mềm tại vị trí chọc kim: Nếu có nhiễm trùng da hoặc mô mềm tại vị trí dự định chọc kim, thì việc thực hiện thủ thuật có thể làm lây lan nhiễm trùng vào khoang bụng, gây ra viêm phúc mạc hoặc áp xe.
• Tắc ruột: Nếu bệnh nhân bị tắc ruột, việc chọc dịch màng bụng có thể làm thủng ruột hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng tắc nghẽn.
• Phình động mạch chủ bụng: Nếu bệnh nhân có phình động mạch chủ bụng, việc chọc kim vào bụng có thể gây vỡ phình động mạch, dẫn đến chảy máu ồ ạt và tử vong.
• Bệnh nhân không hợp tác: Nếu bệnh nhân không hợp tác hoặc không thể nằm yên trong quá trình thực hiện thủ thuật, thì nguy cơ làm tổn thương các cơ quan nội tạng sẽ tăng lên.

Chống Chỉ Định Tương Đối

Chống chỉ định tương đối có nghĩa là cần cân nhắc kỹ lưỡng giữa lợi ích và rủi ro của việc thực hiện chọc dịch màng bụng. Trong một số trường hợp, thủ thuật vẫn có thể được thực hiện nếu lợi ích vượt trội hơn rủi ro, nhưng cần phải thực hiện các biện pháp phòng ngừa đặc biệt. Các chống chỉ định tương đối bao gồm:

• Rối loạn đông máu: Nếu bệnh nhân có rối loạn đông máu nhưng có thể kiểm soát được bằng các biện pháp y tế (ví dụ: truyền tiểu cầu, truyền huyết tương tươi đông lạnh), thì việc chọc dịch màng bụng có thể được thực hiện, nhưng cần phải theo dõi chặt chẽ tình trạng chảy máu.
• Sẹo mổ bụng: Nếu bệnh nhân đã từng phẫu thuật bụng, có thể có sẹo dính trong khoang bụng. Điều này có thể làm tăng nguy cơ tổn thương các cơ quan nội tạng trong quá trình chọc kim. Trong trường hợp này, siêu âm hướng dẫn là rất quan trọng để xác định vị trí chọc kim an toàn.
• Cổ trướng lượng ít: Nếu lượng dịch cổ trướng quá ít, việc chọc dịch có thể khó khăn và có nguy cơ chọc vào các cơ quan nội tạng. Trong trường hợp này, có thể cân nhắc các phương pháp chẩn đoán khác.
• Mang thai: Chọc dịch màng bụng có thể được thực hiện ở phụ nữ mang thai nếu thực sự cần thiết, nhưng cần phải hết sức thận trọng để tránh làm tổn thương thai nhi. Siêu âm hướng dẫn là bắt buộc trong trường hợp này.
• Béo phì: Ở những bệnh nhân béo phì, việc xác định vị trí chọc kim có thể khó khăn hơn và nguy cơ tổn thương các cơ quan nội tạng cũng tăng lên. Siêu âm hướng dẫn có thể giúp giảm nguy cơ này.
• Suy thận nặng: Ở những bệnh nhân suy thận nặng, việc hút dịch cổ trướng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng suy thận. Cần phải theo dõi chặt chẽ chức năng thận trong và sau khi thực hiện thủ thuật.
• Suy tim nặng: Ở những bệnh nhân suy tim nặng, việc hút dịch cổ trướng có thể gây ra hạ huyết áp và làm suy giảm chức năng tim. Cần phải theo dõi chặt chẽ huyết áp và chức năng tim trong và sau khi thực hiện thủ thuật.

Xem thêm:Chọc Hút Dịch Ổ Bụng Có Nguy Hiểm Không?

Chống Chỉ Định Chọc Dịch Màng Bụng

2. Rủi ro khi chọc dịch màng bụng nếu có chống chỉ định

Việc cố gắng thực hiện chọc dịch màng bụng khi có các chống chỉ định, đặc biệt là chống chỉ định tuyệt đối hoặc chống chỉ định tương đối chưa được kiểm soát, sẽ làm tăng đáng kể nguy cơ xảy ra các biến chứng nguy hiểm:

• Chảy Máu Nghiêm Trọng: Đây là rủi ro lớn nhất khi bỏ qua tình trạng rối loạn đông máu hoặc chọc vào các tạng lớn (gan, lách), mạch máu lớn. Chảy máu có thể xảy ra tại vị trí chọc (tụ máu thành bụng) hoặc chảy máu vào trong ổ bụng, dẫn đến sốc mất máu, cần truyền máu hoặc can thiệp phẫu thuật cầm máu.
• Thủng Tạng Rỗng (Ruột, Dạ Dày, Bàng Quang): Nguy cơ cao ở bệnh nhân trướng bụng, dính ruột, hoặc khi thực hiện thủ thuật mà không có hướng dẫn siêu âm đầy đủ. Thủng tạng rỗng gây viêm phúc mạc do dịch tiêu hóa hoặc nước tiểu tràn vào ổ bụng, là một cấp cứu ngoại khoa cần phẫu thuật khẩn cấp.
• Nhiễm Trùng (Viêm Phúc Mạc): Do đưa vi khuẩn từ da vào ổ bụng (nếu chọc qua vùng da nhiễm trùng) hoặc do thủng ruột. Viêm phúc mạc là tình trạng nhiễm trùng nặng, có thể dẫn đến nhiễm khuẩn huyết và sốc nhiễm khuẩn, đe dọa tính mạng.
• Tổn Thương Các Tạng Khác: Như gan, lách, thận, tử cung (ở phụ nữ mang thai).
• Rò Rỉ Dịch Cổ Trướng Kéo Dài: Tại vị trí chọc kim, gây khó chịu và tăng nguy cơ nhiễm trùng.
• Hạ Huyết Áp hoặc Trụy Tuần Hoàn: Đặc biệt khi chọc tháo dịch số lượng lớn quá nhanh ở bệnh nhân có huyết động không ổn định (một tình trạng có thể đi kèm với DIC hoặc các bệnh lý nền nặng khác).
• Chậm Trễ Chẩn Đoán và Điều Trị Bệnh Lý Ngoại Khoa: Nếu thực hiện chọc dịch ở bệnh nhân có bụng ngoại khoa cấp tính, có thể làm mất thời gian vàng cho việc phẫu thuật.

3. Ai không nên thực hiện chọc dịch màng bụng

Dựa trên các chống chỉ định đã nêu, những đối tượng sau đây không nên thực hiện chọc dịch màng bụng hoặc cần được đánh giá cực kỳ cẩn thận trước khi quyết định:

• Bệnh nhân có dấu hiệu rõ ràng của một bệnh lý ngoại khoa cấp tính trong ổ bụng (ví dụ: đau bụng dữ dội khu trú, phản ứng thành bụng, cảm ứng phúc mạc…).

• Bệnh nhân đang trong tình trạng DIC không kiểm soát.

• Bệnh nhân có rối loạn đông máu nặng (INR cao, tiểu cầu thấp) mà chưa được điều chỉnh hoặc không thể điều chỉnh.

• Bệnh nhân có nhiễm trùng da, mô mềm lan rộng tại tất cả các vị trí có thể chọc.

• Phụ nữ mang thai (trừ khi lợi ích vượt trội nguy cơ và được thực hiện dưới siêu âm bởi chuyên gia).

• Bệnh nhân bị trướng bụng nặng do liệt ruột, tắc ruột mà không thể xác định được vị trí chọc an toàn dưới siêu âm.

• Bệnh nhân không hợp tác và không thể sử dụng an thần an toàn.

Bệnh nhân đang trong tình trạng DIC không kiểm soát không nên chọc dịch màng bụng 

4. Lý do y tế chống chỉ định chọc dịch màng bụng

Nguyên tắc cơ bản đằng sau các chống chỉ định là “Primum non nocere” – Trước hết, không gây hại. Mỗi chống chỉ định đều dựa trên cơ sở y học nhằm ngăn ngừa các biến chứng tiềm ẩn:

• Nguy cơ chảy máu không kiểm soát: Là lý do chính cho chống chỉ định ở bệnh nhân DIC và rối loạn đông máu nặng. Thủ thuật xâm lấn phá vỡ hàng rào mạch máu, trong khi cơ chế đông máu của cơ thể bị suy yếu hoặc rối loạn.

• Nguy cơ thủng tạng và nhiễm trùng: Là lý do cho chống chỉ định ở bệnh nhân trướng bụng, dính ruột, có tạng lớn, hoặc nhiễm trùng da tại chỗ. Kim chọc có thể vô tình đi vào lòng ruột, bàng quang hoặc đưa vi khuẩn từ ngoài vào khoang màng bụng vốn vô trùng.

• Nguy cơ tổn thương thai nhi/tử cung: Là lý do chống chỉ định ở phụ nữ mang thai.

• Ưu tiên điều trị cấp cứu: Là lý do chống chỉ định ở bệnh nhân có bệnh ngoại khoa cấp tính. Chọc dịch không giải quyết được vấn đề chính và làm trì hoãn can thiệp cần thiết.

• Đảm bảo an toàn trong thủ thuật: Là lý do cần thận trọng ở bệnh nhân không hợp tác, vì cử động đột ngột có thể gây nguy hiểm.

Việc hiểu rõ các trường hợp chống chỉ định chọc dịch màng bụng sẽ giúp bác sĩ đưa ra quyết định đúng đắn, đảm bảo an toàn cho bệnh nhân. Nếu bạn đang gặp phải các triệu chứng hoặc muốn tìm hiểu thêm về chọc dịch màng bụng, vui lòng liên hệ với bác sĩ Nguyễn Đức Tỉnh để được tư vấn và đặt lịch hẹn. Chúng tôi luôn sẵn sàng giúp đỡ bạn.

Thông tin liên hệ:

• TP. HCM: Bệnh viện Quân đội 175 – 786 Nguyễn Kiệm, Phường 3, Gò Vấp.
• Email: [email protected]
• Hotline/Zalo: 0976 958 582