Đốt sóng cao tần tuyến giáp (RFA) là một phương pháp xâm lấn tối thiểu, hiệu quả cao và an toàn, phục hồi nhanh, đã  được sử dụng để điều trị thay thế cho mổ mở cắt tuyến giáp ở những bệnh nhân có nhân giáp lành tính nhân nhỏ và không muốn để lại sẹo mổ vùng cổ, đây là phương pháp mới, áp dụng công nghệ hiện đại cho kết quả chính xác, bệnh nhân không cần uống hormon tuyến giáp thay thế sau thời gian điều trị

Tuyến giáp và bướu giáp – Hiểu biết cơ bản

Tuyến giáp – Cơ quan điều hòa chuyển hóa quan trọng

Tuyến giáp là một tuyến nội tiết quan trọng nằm ở phía trước cổ, có hình dạng giống con bướm với hai thùy nằm hai bên khí quản. Với chức năng tiết ra các hormone T3, T4, tuyến giáp đóng vai trò thiết yếu trong việc điều chỉnh:

• Nhịp tim và huyết áp
• Nhiệt độ cơ thể
• Quá trình trao đổi chất
• Sự phát triển và hoạt động của các cơ quan

Bướu tuyến giáp – Vấn đề sức khỏe phổ biến

Bướu nhân tuyến giáp (hay còn gọi là u tuyến giáp, bướu cổ) là tình trạng tuyến giáp xuất hiện các khối tổn thương khu trú do sự tăng sinh bất thường của tế bào. Đặc điểm của bướu tuyến giáp:

• Có thể ở dạng đặc, dạng nang hoặc hỗn hợp
• Phần lớn (khoảng 90-95%) là lành tính
• Gặp ở nữ nhiều hơn nam
• Thường không có triệu chứng, được phát hiện tình cờ qua siêu âm
• Khi to có thể gây chèn ép, khó thở, khó nuốt hoặc mất thẩm mỹ vùng cổ

Chẩn đoán bướu tuyến giáp dựa vào:

• Siêu âm tuyến giáp và vùng cổ
• Xét nghiệm nồng độ hormone tuyến giáp (T3, T4, TSH)
• Chọc hút tế bào bằng kim nhỏ (FNA) dưới hướng dẫn siêu âm

U tuyến giáp phát triển to cần can thiệp y tế

Đốt sóng cao tần tuyến giáp RFA – Phương pháp điều trị tiên tiến

Nguyên lý hoạt động

Đốt sóng cao tần (Radiofrequency Ablation – RFA) là phương pháp điều trị xâm lấn tối thiểu, sử dụng năng lượng nhiệt để phá hủy mô bệnh lý một cách chọn lọc. Kỹ thuật này hoạt động dựa trên nguyên lý:

• Sử dụng dòng điện xoay chiều có tần số cao (khoảng 480-500 kHz)
• Tạo ra sự ma sát của các ion trong mô dưới tác động của dòng điện
• Sinh nhiệt tại vị trí đầu kim (60-100°C) đủ để gây hoại tử đông mô bệnh lý
• Áp dụng chính xác vào vị trí nhân giáp dưới hướng dẫn của siêu âm
• Bảo tồn tối đa mô tuyến giáp lành xung quanh

Công nghệ tiên tiến

Phương pháp RFA được thực hiện với sự hỗ trợ của:

• Máy siêu âm độ phân giải cao
• Hệ thống máy phát sóng cao tần hiện đại
• Kim đốt chuyên dụng có thể điều chỉnh chính xác vị trí và nhiệt độ
• Phần mềm theo dõi và đánh giá hiệu quả điều trị theo thời gian thực

Ưu điểm vượt trội của RFA so với phẫu thuật truyền thống

Dưới đây là bảng so sánh giữa đốt sóng cao tần tuyến giáp RFA để bạn thấy được ưu điểm của phương pháp này so với việc mổ truyền thống

Tiêu chí	Đốt sóng cao tần RFA	Phẫu thuật truyền thống
Phương pháp	Xâm lấn tối thiểu	Phẫu thuật mở
Gây mê/tê	Chỉ cần gây tê tại chỗ	Gây mê toàn thân
Thời gian thực hiện	20-30 phút	1-2 giờ
Thời gian nằm viện	Xuất viện trong ngày	3-7 ngày
Sẹo mổ	Không để lại sẹo	Sẹo dài vùng cổ trước
Chức năng tuyến giáp	Bảo tồn tối đa	Có thể mất một phần hoặc toàn bộ
Dùng hormone thay thế	Không cần	Thường cần dùng suốt đời
Thời gian hồi phục	1-2 ngày	7-10 ngày
Biến chứng	Tỷ lệ thấp (≤3%)	Tỷ lệ cao hơn

Tổng hợp ưu điểm

An toàn và chính xác

• Thực hiện dưới hướng dẫn siêu âm, kiểm soát chặt chẽ vùng điều trị
• Tác động chọn lọc vào mô bệnh lý, bảo vệ các cấu trúc quan trọng lân cận

Bảo tồn chức năng tuyến giáp

• Không cần cắt bỏ mô tuyến giáp lành
• Không phải dùng hormone thay thế suốt đời

Phục hồi nhanh chóng

• Xuất viện trong ngày
• Trở lại sinh hoạt bình thường sau 1-2 ngày
• Ít đau và khó chịu sau thủ thuật

Thẩm mỹ tối ưu

• Không để lại sẹo mổ vùng cổ
• Lý tưởng cho người trẻ và những người quan tâm đến yếu tố thẩm mỹ

Hiệu quả điều trị cao

• Giảm 50-80% thể tích khối u sau 6 tháng
• Cải thiện rõ rệt các triệu chứng chèn ép

Ưu điểm vượt trội của RFA so với phẫu thuật truyền thống

Đối tượng phù hợp với phương pháp đốt sóng cao tần

Phương pháp đốt sóng cao tần tuyến giápRFA phù hợp với các đối tượng:

• Người có nhân giáp lành tính kích thước vừa và nhỏ
• Bướu giáp gây triệu chứng chèn ép như khó thở, khó nuốt
• Bướu giáp to gây mất thẩm mỹ vùng cổ
• Người bệnh lo lắng về bướu giáp và muốn điều trị
• Người không muốn phẫu thuật hoặc có chống chỉ định phẫu thuật
• Người muốn bảo tồn chức năng tuyến giáp
• Người quan tâm đến yếu tố thẩm mỹ, không muốn có sẹo ở cổ
• Một số trường hợp ung thư tuyến giáp thể nhú kích thước nhỏ (≤1cm)

Quy trình điều trị chi tiết

Chuẩn bị trước thủ thuật

Thăm khám và đánh giá

• Khám lâm sàng
• Siêu âm tuyến giáp xác định vị trí, kích thước khối u
• Xét nghiệm máu đánh giá chức năng tuyến giáp
• Sinh thiết tế bào bằng kim nhỏ (FNA) để xác định bản chất khối u

Tư vấn và chuẩn bị

• Giải thích kỹ quy trình điều trị cho người bệnh
• Ký cam kết đồng ý thực hiện thủ thuật
• Nhịn ăn 4-6 giờ trước thủ thuật

Các bước thực hiện

1. Vô trùng vùng cổ và khu vực thực hiện thủ thuật
2. Gây tê tại chỗ
   • Tiêm thuốc tê (Lidocain 2%) vào khoang quanh tuyến giáp
   • Người bệnh hoàn toàn tỉnh táo và giao tiếp được trong suốt quá trình
3. Thực hiện đốt sóng cao tần
   • Đưa kim đốt vào vị trí nhân giáp dưới hướng dẫn siêu âm
   • Kích hoạt năng lượng sóng cao tần
   • Kiểm soát nhiệt độ và vùng điều trị liên tục
   • Thực hiện đốt theo kỹ thuật “moving shot” đảm bảo phủ toàn bộ khối u
4. Kiểm tra sau điều trị
   • Siêu âm kiểm tra lại vùng điều trị
   • Đánh giá tổng thể tổn thương sau đốt
5. Theo dõi sau thủ thuật
   • Người bệnh nghỉ ngơi tại chỗ 30 phút – 1 giờ
   • Xuất viện trong ngày nếu không có biến chứng

Hiệu quả điều trị và thời gian phục hồi

Kết quả theo thời gian

Kết quả điều trị bướu giáp bằng đốt sóng cao tần tuyến giáp RFA thường diễn tiến theo các giai đoạn:

• 1-2 tuần đầu: Kích thước bướu có thể tăng nhẹ do phản ứng viêm tự nhiên
• Sau 1 tháng: Giảm khoảng 50% thể tích khối u
• Sau 3 tháng: Giảm 50-70% thể tích khối u
• Sau 6 tháng: Giảm 70-95% thể tích khối u
• Sau 12 tháng: Chủ yếu còn lại mô sẹo

Đối với những trường hợp bướu kích thước lớn (>3cm) hoặc tốc độ giảm thể tích chưa đạt yêu cầu sau 9-12 tháng, có thể xem xét đốt thêm lần 2 để đạt hiệu quả tối đa.

Theo dõi sau điều trị

• Tái khám và siêu âm sau 1 tháng, 3 tháng, 6 tháng và 12 tháng
• Theo dõi định kỳ 1 năm/lần trong 5 năm tiếp theo
• Kiểm tra chức năng tuyến giáp định kỳ

Hiệu quả điều trị và thời gian phục hồi của RFA nhanh chóng hơn

Những lưu ý và biến chứng có thể gặp

Biến chứng có thể gặp

Mặc dù đốt sóng cao tần tuyến giáp RFA là phương pháp an toàn, nhưng vẫn có thể gặp một số biến chứng hiếm gặp:

Biến chứng thường gặp nhưng nhẹ

• Đau nhẹ tại vị trí đốt (thường hết sau vài ngày)
• Phù nề tạm thời vùng cổ
• Bầm tím nhẹ tại vị trí đâm kim

Biến chứng hiếm gặp

• Dị ứng thuốc gây tê do cơ địa người bệnh
• Nói khàn tạm thời do phù nề chèn ép dây thần kinh quặt ngược (thường hồi phục sau 1 tháng)
• Tổn thương các cấu trúc lân cận như khí quản, thực quản (tỷ lệ dưới 1%)
• Chảy máu nhẹ tại vị trí can thiệp

Biến chứng rất hiếm gặp

• Tổn thương vĩnh viễn dây thần kinh quặt ngược (tỷ lệ dưới 1%)
• Nhiễm trùng tại vị trí can thiệp
• Bỏng da vùng điện cực

Lưu ý quan trọng trước và sau thủ thuật

Trước thủ thuật:

• Thông báo đầy đủ cho bác sĩ về tiền sử bệnh, dị ứng và thuốc đang sử dụng
• Ngừng các thuốc chống đông máu (nếu có) theo hướng dẫn của bác sĩ
• Nhịn ăn 4-6 giờ trước khi thực hiện thủ thuật
• Chuẩn bị tâm lý thoải mái, giảm lo lắng

Sau thủ thuật:

• Theo dõi các dấu hiệu bất thường như: khó thở, khó nuốt, nói khàn kéo dài
• Có thể dùng thuốc giảm đau nhẹ nếu cảm thấy đau tại vị trí đốt
• Tránh các hoạt động gắng sức trong 48 giờ đầu
• Uống nhiều nước và duy trì chế độ ăn nhẹ, dễ tiêu
• Tái khám theo lịch hẹn đầy đủ để đánh giá hiệu quả điều trị

BS. Nguyễn Đức Tỉnh thực hiện phương pháp điều trị RFA

Câu hỏi thường gặp

1. Đốt sóng cao tần tuyến giáp có đau không?

Thủ thuật được thực hiện dưới gây tê tại chỗ, người bệnh vẫn tỉnh táo trong suốt quá trình. Đa số người bệnh chỉ cảm thấy hơi khó chịu nhẹ trong quá trình thực hiện. Sau thủ thuật có thể xuất hiện đau nhẹ, thường kiểm soát được bằng thuốc giảm đau thông thường và hết sau vài ngày.

2. Sau khi đốt sóng cao tần, tôi có phải uống thuốc hormone tuyến giáp không?

Không. Đây chính là ưu điểm vượt trội của phương pháp đốt sóng cao tần tuyến giáp so với phẫu thuật truyền thống. Do chỉ đốt chọn lọc vào nhân giáp bệnh lý, phần tuyến giáp lành được bảo tồn tối đa và vẫn duy trì chức năng bình thường, nên người bệnh không cần dùng hormone tuyến giáp thay thế sau khi điều trị.

3. Chi phí điều trị bướu giáp bằng đốt sóng cao tần là bao nhiêu?

Chi phí đốt sóng cao tần tuyến giáp điều trị bướu giáp thường dao động từ 15-30 triệu đồng tùy theo cơ sở y tế, loại máy sử dụng và mức độ phức tạp của từng ca bệnh. Mặc dù chi phí ban đầu có thể cao hơn so với phẫu thuật, nhưng nếu tính toán tổng thể (bao gồm chi phí nằm viện ngắn, không cần dùng thuốc hormone suốt đời, ít biến chứng) thì đây vẫn là phương pháp có hiệu quả kinh tế.

4. Thời gian phục hồi sau đốt sóng cao tần mất bao lâu?

Người bệnh có thể xuất viện ngay trong ngày sau khi thực hiện thủ thuật và trở lại sinh hoạt bình thường sau 1-2 ngày. Đây là thời gian phục hồi nhanh hơn rất nhiều so với phẫu thuật truyền thống (7-10 ngày).

5. Đốt sóng cao tần có thể áp dụng cho tất cả các loại bướu giáp không?

Không phải tất cả. Phương pháp này chủ yếu được chỉ định cho bướu giáp lành tính. Đối với ung thư tuyến giáp, hiện tại chỉ một số trường hợp ung thư tuyến giáp thể nhú kích thước nhỏ (≤1cm), không xâm lấn và không có di căn mới có thể cân nhắc điều trị bằng RFA, và thường áp dụng cho người không thể phẫu thuật hoặc từ chối phẫu thuật.

6. Sau khi đốt sóng cao tần, bao lâu thì bướu giáp giảm kích thước?

Sau đốt sóng cao tần tuyến giáp RFA, kích thước bướu giáp sẽ giảm dần theo thời gian:

• Sau 1 tháng giảm khoảng 50%
• Sau 3 tháng giảm 50-70%
• Sau 6 tháng giảm 70-95%
• Sau 12 tháng chủ yếu còn lại mô sẹo

7. Ai là người thực hiện thủ thuật đốt sóng cao tần tuyến giáp?

Thủ thuật này được thực hiện bởi các bác sĩ chuyên khoa Chẩn đoán hình ảnh có chuyên môn về siêu âm và can thiệp, đã được đào tạo chuyên sâu về kỹ thuật đốt sóng cao tần và có kinh nghiệm trong lĩnh vực này.

8. Nếu đốt sóng cao tần không hiệu quả, tôi có thể phẫu thuật sau này không?

Hoàn toàn có thể. Nếu sau điều trị bằng đốt sóng cao tần tuyến giáp mà kết quả không như mong đợi, người bệnh vẫn có thể thực hiện phẫu thuật sau đó. Đốt sóng cao tần không làm thay đổi cấu trúc giải phẫu tuyến giáp và không gây khó khăn cho phẫu thuật sau này.

9. Tôi có thể điều trị bằng đốt sóng cao tần nếu đang mang thai không?

Không. Phụ nữ mang thai không nên thực hiện đốt sóng cao tần vì chưa có đủ dữ liệu về tính an toàn của phương pháp này đối với thai nhi. Nên hoãn điều trị đến sau khi sinh hoặc cân nhắc phương pháp điều trị khác trong thời gian mang thai.

10. Sau khi đốt sóng cao tần, có khả năng bướu giáp tái phát không?

Có thể có trường hợp tái phát, tuy nhiên tỷ lệ này thấp. Nghiên cứu dài hạn cho thấy tỷ lệ tái phát sau 5 năm khoảng 5-10%. Để giảm nguy cơ tái phát, người bệnh nên tuân thủ lịch tái khám định kỳ để theo dõi và phát hiện sớm nếu có tái phát.

Trên đây là một số chia sẻ của BS Nguyễn Đức Tỉnh , khoa CĐHA bv175 về phương pháp đốt sóng cao tần tuyến giáp mọi thắc mắc xin vui lòng liên hệ bác sĩ qua sdt 0976958582 hoặc gửi thư theo địa chỉ mail : [email protected] chúc bạn và gia đình luôn mạnh khỏe.