Tất cả thông tin về đốt u xơ tử cung bằng sóng cao tần – Cập nhật 2025

Đốt u xơ tử cung bằng sóng cao tần (RFA) là một phương pháp điều trị hiện đại, sử dụng năng lượng nhiệt từ sóng điện cao tần để phá hủy khối u xơ trong tử cung mà không cần phẫu thuật mở. Đây là một kỹ thuật xâm lấn tối thiểu, được thực hiện bằng cách đưa một điện cực dạng kim mỏng qua da vào trung tâm khối u dưới sự hướng dẫn của siêu âm hoặc các thiết bị hình ảnh khác (như MRI).

Nguyên lý hoạt động của RFA dựa trên việc sử dụng dòng điện xoay chiều với tần số cao (thường từ 350-500 kHz) để tạo nhiệt độ cao (60-100°C) tại vùng mô đích. Nhiệt độ này làm hoại tử các tế bào khối u và làm co các mạch máu nuôi dưỡng khối u, từ đó khiến u xơ teo nhỏ dần theo thời gian. Phương pháp này đặc biệt được chú ý vì khả năng bảo tồn tử cung, giảm thiểu tổn thương mô lành xung quanh và hạn chế tác động đến sức khỏe tổng thể của bệnh nhân.

RFA thường được áp dụng trong y khoa từ những năm 1990 để điều trị các khối u ở gan, thận, hoặc xương, nhưng gần đây đã được phát triển và tối ưu hóa để điều trị u xơ tử cung, đặc biệt ở các nước phát triển như Mỹ, châu Âu và một số quốc gia châu Á.

Phương pháp RFA không phù hợp với tất cả bệnh nhân mà chỉ được chỉ định trong những trường hợp cụ thể. Dưới đây là các đối tượng phù hợp:

• Phụ nữ có triệu chứng rõ ràng do u xơ tử cung: Bao gồm rong kinh kéo dài, đau bụng kinh dữ dội, cảm giác nặng vùng chậu, hoặc chèn ép các cơ quan lân cận như bàng quang (tiểu nhiều, tiểu khó) và trực tràng (táo bón).
• Người muốn bảo tồn tử cung: Đặc biệt là phụ nữ trẻ hoặc chưa sinh đủ con, mong muốn duy trì khả năng sinh sản hoặc tránh các phẫu thuật lớn như cắt tử cung.
• Bệnh nhân không muốn hoặc không thể phẫu thuật: Những người có nguy cơ cao khi phẫu thuật (do bệnh nền như tim mạch, tiểu đường) hoặc không muốn trải qua phẫu thuật mở/nội soi.
• U xơ có kích thước và số lượng phù hợp: Thông thường, RFA hiệu quả nhất với u xơ có đường kính dưới 7-8 cm và số lượng nhân xơ ít (thường dưới 3-4 nhân). U nhỏ hơn (dưới 5 cm) thường đáp ứng tốt hơn.
• Phụ nữ mãn kinh hoặc không có nhu cầu sinh thêm: Trong một số trường hợp, RFA cũng được áp dụng cho phụ nữ lớn tuổi muốn giảm triệu chứng mà không cần can thiệp lớn.
• Sức khỏe tổng quát tốt: Không có bệnh lý chống chỉ định như rối loạn đông máu nặng hoặc nhiễm trùng cấp tính.

Trước khi thực hiện, bác sĩ sẽ đánh giá kỹ lưỡng qua siêu âm, MRI và tiền sử bệnh để xác định xem RFA có phải là lựa chọn tối ưu không.

RFA không phải là phương pháp an toàn cho mọi trường hợp. Dưới đây là các chống chỉ định tuyệt đối hoặc tương đối:

• Phụ nữ đang mang thai: Nhiệt độ cao từ sóng cao tần có thể gây hại cho thai nhi hoặc làm tăng nguy cơ sảy thai.
• U xơ quá lớn hoặc quá nhiều: U xơ có đường kính trên 10 cm hoặc số lượng nhân xơ quá nhiều (trên 5 nhân) thường không đáp ứng tốt với RFA, vì nhiệt không thể phân bố đều và phá hủy toàn bộ khối u.
• Nghi ngờ u ác tính: Nếu siêu âm hoặc MRI cho thấy dấu hiệu nghi ngờ ung thư (như u phát triển nhanh, không rõ ranh giới), cần sinh thiết trước. RFA không được sử dụng cho các khối u ác vì có thể làm lây lan tế bào ung thư.
• Rối loạn đông máu nghiêm trọng: Do thủ thuật cần đưa kim qua da, những người bị giảm tiểu cầu nặng, bệnh máu khó đông hoặc đang dùng thuốc chống đông mạnh sẽ có nguy cơ chảy máu không kiểm soát.
• Nhiễm trùng vùng chậu: Viêm vùng chậu, viêm phần phụ hoặc các nhiễm trùng phụ khoa chưa được điều trị triệt để sẽ làm tăng nguy cơ lây lan nhiễm trùng khi thực hiện RFA.
• Vị trí u xơ bất lợi: U nằm quá gần các cơ quan quan trọng (động mạch lớn, ruột, bàng quang) hoặc ở vị trí khó tiếp cận bằng kim đốt (như u dưới niêm mạc sát buồng tử cung) thường không phù hợp.
• Dị ứng với thuốc tê hoặc thuốc dùng trong thủ thuật: Dù hiếm gặp, đây cũng là một yếu tố cần xem xét.

Xem thêm:

• Đốt sóng cao tần tuyến giáp (RFA) – Phương pháp điều trị hiện đại không phẫu thuật
• Đốt U Gan Bằng Sóng Cao Tần: Quy Trình, Chi Phí Và Những Điều Bạn Cần Biết

Ưu điểm:

• Xâm lấn tối thiểu: Chỉ cần đưa kim qua da, không cần rạch mở ổ bụng hay nội soi, giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng, mất máu và tổn thương mô lành.
• Thời gian thực hiện ngắn: Tùy kích thước u, thủ thuật thường kéo dài từ 15 phút (u nhỏ) đến 60 phút (u lớn hơn), nhanh hơn nhiều so với phẫu thuật truyền thống.
• Hồi phục nhanh: Bệnh nhân thường xuất viện trong vòng 12-24 giờ và trở lại sinh hoạt bình thường sau 2-5 ngày, so với vài tuần của phẫu thuật mở.
• Bảo tồn tử cung: Không cắt bỏ tử cung, giữ nguyên cấu trúc cơ quan sinh sản, rất quan trọng với phụ nữ trẻ hoặc muốn mang thai trong tương lai.
• Ít đau: Chỉ cần gây tê tại chỗ trong hầu hết trường hợp, không cần gây mê toàn thân, giảm nguy cơ biến chứng từ gây mê.
• Hiệu quả cao: Các nghiên cứu cho thấy hơn 90% bệnh nhân giảm triệu chứng (rong kinh, đau) và kích thước u giảm đáng kể (50-80%) sau 6-12 tháng.
• Ít biến chứng: So với phẫu thuật, RFA ít gây tổn thương mô xung quanh và ít để lại sẹo.

Nhược điểm:

• Hạn chế về kích thước u: Chỉ hiệu quả với u nhỏ đến trung bình (dưới 7-8 cm). U lớn hoặc nhiều nhân xơ cần phương pháp khác như nút mạch hoặc phẫu thuật.
• Chi phí cao: Thiết bị RFA hiện đại và kỹ thuật đòi hỏi tay nghề cao khiến chi phí lớn hơn so với phẫu thuật truyền thống. Ở nhiều nơi, bảo hiểm y tế chưa chi trả cho phương pháp này.
• Yêu cầu kỹ thuật cao: Cần bác sĩ chuyên môn cao và cơ sở y tế có máy siêu âm chất lượng, máy RFA hiện đại, không phổ biến ở mọi bệnh viện.
• Tác dụng phụ tạm thời: Sau thủ thuật, bệnh nhân có thể gặp đau vùng chậu, sốt nhẹ, buồn nôn, hoặc chảy máu âm đạo trong vài ngày, dù hiếm khi nghiêm trọng.
• Khả năng tái phát: Nếu không kiểm soát được nguyên nhân (như rối loạn nội tiết tố), u xơ mới có thể hình thành ở vị trí khác trong tử cung.
• Hạn chế với một số vị trí u: U dưới niêm mạc (gần buồng tử cung) hoặc u có cuống dài thường khó điều trị bằng RFA.

Sau thủ thuật, việc chăm sóc và theo dõi đúng cách là rất quan trọng để đảm bảo hồi phục và tránh biến chứng:

• Nghỉ ngơi: Tránh vận động mạnh (nâng vật nặng, tập thể dục cường độ cao) trong 48-72 giờ đầu. Có thể đi lại nhẹ nhàng để tăng lưu thông máu.
• Theo dõi triệu chứng:
  • Đau nhẹ vùng chậu, sốt dưới 38°C, hoặc ra máu âm đạo ít (như kỳ kinh) trong 3-7 ngày là bình thường. Dùng thuốc giảm đau (paracetamol) nếu cần.
  • Báo ngay cho bác sĩ nếu: sốt cao trên 38,5°C kéo dài, đau dữ dội không giảm, chảy máu âm đạo nhiều (thấm 2-3 băng vệ sinh/giờ), hoặc có dấu hiệu nhiễm trùng (mủ, mùi hôi).
• Vệ sinh cá nhân: Rửa vùng kín bằng nước ấm, tránh thụt rửa sâu hoặc dùng dung dịch mạnh để giảm nguy cơ nhiễm trùng.
• Kiêng quan hệ tình dục: Tránh quan hệ trong 2-4 tuần (hoặc theo chỉ định bác sĩ) để tử cung phục hồi hoàn toàn.
• Chế độ ăn uống:
  • Ăn thực phẩm dễ tiêu, giàu chất xơ (rau xanh, trái cây) để tránh táo bón và giảm áp lực lên vùng chậu.
  • Hạn chế thực phẩm kích thích nội tiết như thịt đỏ, đồ chiên xào, rượu bia, vì có thể làm tăng nguy cơ tái phát u xơ.
• Uống đủ nước: 2-2,5 lít nước/ngày để hỗ trợ đào thải mô hoại tử qua đường tiết niệu.
• Tái khám:
  • Thường tái khám sau 1 tháng để siêu âm kiểm tra kích thước u (u sẽ teo dần trong 3-6 tháng).
  • Theo dõi định kỳ mỗi 6-12 tháng để phát hiện sớm u mới (nếu có).
• Mang thai sau điều trị: Nếu muốn có thai, nên chờ ít nhất 6 tháng đến 2 năm (tùy tình trạng tử cung) và tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa sản để đánh giá khả năng mang thai an toàn.

Dưới đây là bảng so sánh chi tiết giữa RFA và các phương pháp điều trị u xơ tử cung phổ biến khác: