QUY TRÌNH KỸ THUẬT ĐỐT SÓNG CAO TẦN RFA ĐIỀU TRỊ U TUYẾN GIÁP LÀNH TÍNH

Định nghĩa kĩ thuật đốt sóng cao tần (RFA) điều trị nhân giáp lành tính

Tổn thương bướu nhân tuyến giáp chiếm tỷ lệ cao trong dân số, một số nghiên cứu thấy tỷ lệ này chiếm khoảng 50 đến 70% dân số, tuy nhiên đa phần là tổn thương nhân giáp lành tính. Chỉ khoảng 7% trong các tổn thương này là tổn thương ung thư, trong đó ung thư tuyến giáp thể nhú chiếm đa số. 

Đốt sóng cao tần RFA tuyến giáp

Về các phương pháp điều trị bệnh lý u tuyến giáp gồm có:

• Đối với ung thư tuyến giáp phẫu thuật vẫn là phương pháp cơ bản để điều trị. 
• Đối với các tổn thương u Giáp lành tính, hiện có nhiều phương pháp điều trị như nội khoa, phóng xạ, phẫu thuật ,tiêm cồn, RFA tuyến giáp, laser…  
• Các tổn thương u giáp lành tính kích thước nhỏ, thường không cần thiết phải điều trị. 

Xu hướng điều trị can thiệp tối thiểu đối với bệnh lý u tuyến giáp lành tính hiện nay đang dần chiếm ưu thế.

Đốt sóng cao tần tuyến giáp RFA (Radiofrequency Ablation) là phương pháp hủy khối u bằng nhiệt gây ra do sự ma sát của các i-on trong mô dưới tác động của dòng điện xoay chiều có tần số nằm trong khoảng  bước sóng 200-1200 MHz. 

RFA tuyến giáp là một thủ thuật sử dụng sóng cao tần đưa vào u tuyến giáp qua một đầu kim, dưới hướng dẫn của siêu âm nhằm tiêu diệt tế bào u trong tuyến giáp. Các tế bào được tiêu diệt bằng sóng cao tần sẽ được các thực bào làm tiêu dần theo thời gian. 

Chỉ định đốt sóng cao tần RFA Tuyến giáp

Việc chỉ định điều trị đốt sóng cao tần RFA với u tuyến giáp là tương đối và khá rộng rãi, bao gồm: 

• U lành tuyến giáp có gây triệu chứng lâm sàng gồm: 
  • Các khối u lành tính tuyến giáp có triệu chứng:  Đau cổ, nuốt nghẹn, cảm giác có khối vùng cổ, khó chịu và ho… 
  • Tạo thành khối lồi vùng cổ gây ảnh hưởng thẩm mỹ. 
  • Khối u tuyến giáp gây chèn ép, đè đẩy các cấu trúc xung quanh (khí quản, thực quản…) 
  • Trường hợp u đa nhân tuyến giáp sẽ ưu tiên điều trị các nhân có kích thước lớn trước 
  • Nhân nóng – nhân độc tuyến giáp gây cường giáp trên lâm sàng. 
• Khối hỗn hợp (gồm phần dịch – phần đặc) tái phát sau điều trị bằng cồn tuyệt đối 
• Hạch tái phát sau phẫu thuật ung thư tuyến giáp
• Những bệnh nhân không muốn phẫu thuật tuyến giáp, hoặc không có chỉ định phẫu thuật như già yếu, có các bệnh nội khoa kèm theo, hoặc không phẫu thuật được. 
• Những ung thư tuyến giáp thể biệt hóa không còn khả năng phẫu thuật.  
• Một số nghiên cứu mới đang thử nghiệm đối với ung thư nhú kích thước nhỏ.

Chống chỉ định Điều trị đốt sóng cao tần RFA u tuyến giáp

• Ung thư tuyến giáp nguyên phát 
• Bệnh nhân bị liệt dây thanh âm đối bên với thùy có nhân tuyến giáp lành tính. 
• Chú ý cẩn thận với phụ nữ có thai, Bệnh nhân bị bệnh tim nặng. 

Các bước Chuẩn bị đốt sóng cao tần RFA tuyến giáp.

Hình ảnh đốt u tuyến giáp bằng sóng cao tần RFA

Bệnh nhân tới khám bệnh và có bệnh lý tuyến giáp được làm các xét nghiệm cơ bản bao gồm: 

• siêu âm tuyến giáp
• Định lượng hormon tuyến giáp bằng xét nghiệm sinh hóa máu.
• Chọc hút tế bào tuyến giáp dưới hướng dẫn siêu âm (FNA tuyến giáp), 
• Xét nghiệm công thức máu, sinh hóa máu cơ bản, xạ hình tuyến giáp nếu nghi ngờ nhân nóng. 

Toàn bộ xét nghiệm được lưu trữ vào “ hồ sơ điều trị đốt sóng cao tần tuyến giáp”.

Bệnh nhân được giải thích về các phương pháp điều trị đốt sóng cao tần RFA tuyến giáp, nguy cơ tai biến, biến chứng có thể gặp phải, đồng ý điều trị và ký vào bản cam kết thực hiện thủ thuật

Các bước tiến hành đốt sóng cao tần RFA tuyến giáp.

Người thực hiện đốt sóng cao tần tuyến giáp: 

Người thực hiện đốt sóng cao tần có thể là bác sĩ chẩn đoán hình ảnh hoặc bác sĩ ngoại khoa, nhưng phải có kỹ năng làm can thiệp dưới hướng dẫn của siêu âm và Y tá (hoặc kỹ thuật viên) phụ giúp chuẩn bị để đốt sóng cao tần RFA

Phương tiện để tực hiện kĩ thuật:

kỹ thuật đốt u tuyến giáp bằng sóng cao tần RFA

Máy siêu âm có đầu dò phẳng tần số cao (phần mềm chuyên tuyến giáp). 

Máy đốt sóng cao tần có chức năng đốt cho tuyến giáp. Với các máy có chức năng đốt phát sóng liên tục (continuace) và kim đốt nhỏ 19G – 18G, diện đầu đốt của điện cực từ 3,8 mm đến 15mm.  

Các Dụng cụ cần chuẩn bị để thực hiện đốt sóng cao tần RFA

• Thuốc gây tê tại chỗ: Lidocain 2% 2 lọ 10 ml. Thuốc giảm đau
• Bơm tiêm 3ml, 5ml, 10 ml, 20ml 
• Gel siêu âm 
• Túi bọc đầu dò siêu âm vô khuẩn. Dùng gang vô khuẩn hoặc túi nilon bọc camera trong phẫu thuật nội soi 
• Nước cất và nước muối sinh lý - Cồn tuyệt đối 
• Glucose 5% được để lạnh: 01 chai 
• Nhũ dịch lipid 20%: 1 chai 
• Chai nước lạnh dưới 15 độ C 
• Bộ dụng cụ can thiệp vô trùng: Gối kê, toan săng có lỗ mở được đủ vùng cổ và không có lỗ, dao, kéo, khay đựng dụng cu… 
• Vật tư tiêu hao đặc biệt Kim đốt sóng cao tần .

Chuẩn bị Người bệnh trước khi thực hiện đốt sóng cao tần

• Người bệnh được giải kỹ thủ thuật RFA để phối hợp với bác sỹ trong quá trình làm thủ thuật RFA
• Hồ sơ và phiếu xét nghiệm .
• Hồ sơ bệnh án điều trị đầy đủ. 
• Có đủ các xét nghiệm đông máu cơ bản, công thức máu và các xét nghiệm chức năng tuyến giáp. 
• Bắt buộc có kết quả GPB là lành tính: tối thiểu 2 lần FNA hoặc 1 lần FNA dưới hướng dẫn của siêu âm nhiều vị trí cho kết quả lành tính. 

Các bước thực hiện đốt RFA tuyến giáp

• Bệnh nhân nằm ngửa, có gối kê dưới vai để ngửa cổ tối đa. 
• Đùi hoặc lưng bệnh nhân được dán bản cực âm từ máy phát sóng cao tần RFA. 

Kỹ thuật lắp  điện cực máy RFA 

• Sát trùng vùng cổ bệnh nhân. 
• Trải săng và ga để hở phần cổ bệnh nhân đã sát trùng. 
• Vị trí người làm thủ thuật RFA có thể ở bên phải người bệnh hoặc tiếp cận từ phía đầu bệnh nhân (Tùy thuộc vào tổn thương cần can thiệp và tay thuận của bác sỹ ở bên nào). 
• Tiến hành gây tê vùng bằng Lidocain 1% ở khoang quanh tuyến giáp. - Chọn kim có kích thước đầu phát phù hợp với khối u cần can thiệp: Kim 3,8mm cho các hạch di căn, kim 5mm cho các khối u nhỏ tới 2cm, kim 7mm cho khối đến 3cm và kim 10mm cho các khối lớn hơn  
• Cắm kim đốt sóng cao tần vào tổn thương đi kim qua eo tuyến giáp và tiến hành đốt. Tùy thuộc kỹ năng của bác sĩ, di chuyển kim nhanh hay chậm quyết định để công suất thế nào (từ 20 - 60w). Tấn số chạy ở chế độ sóng liên tục, thời gian di chuyển kim sau khi máy đạt công suất cài đặt từ 2-3 giây.  
• Chọc lại và di chuyển thành nhiều lượt ở các vị trí và lắp cắt khác nhau đến hết khối u bằng kỹ thuật di chuyển “moving technique” hoặc “ moving shot technique”, từng phần một trên nguyên tắc từng phần, cắm kim từ phần sâu nhất rồi rút ra phần nông của tổn thương.Tiến hành đốt dần từng phần một cho tới khi diện đốt bao phủ gần toàn bộ tổn thương. 

Nhận định kết quả sau khi thực hiện kỹ thuật RFA

• Trong quá trình đốt, phần tạo ra bọt khí tương ứng với phần đã được đốt sóng cao tần. 
• Các tổn thương sau đốt sẽ không còn hình ảnh tưới máu trên siêu âm doppler màu. 
• Sau thủ thuật RFA bệnh nhân được theo dõi tại phòng, được sử dụng kháng sinh và giảm đau đường uống nếu có đau. Khoảng 1-2h sau kiểm tra các dấu hiệu sinh tồn và tại chỗ thấy bình thường thì có thể cho bệnh nhân ra viện. 

Theo dõi biến chứng của kĩ thuật RFA

• Dị ứng thuốc tê (trong thủ thuật) 
• Tụ máu vùng cổ: Thường biến chứng này ít, nên ép khi có hiện tượng tụ máu. 
• Tổn thương các dây thần kinh quặt ngược do nhiệt: Hỏi bệnh nhân trong quá trình thủ thuật để nghe các biến đổi. Nếu có thay đổi giọng nói tiêm glucose 5% để lạnh quanh khoang tuyến giáp. Hoặc nếu không sẽ thường tự hồi phục trong khoảng 1-3 tháng. 
• Tổn thương hạch giao cảm 
• Nôn: dừng đốt 
• Bỏng da: do rút kim hoặc công suất chưa phù hợp (cần đánh giá trước thủ thuật) 
• Đau tạm thời: dừng đốt sẽ hết đau 
• Ho: dừng di chuyển kim 

Theo dõi sau can thiệp đốt sóng cao tần RFA

• Bệnh nhân khám lại sau 01 tháng, 03 tháng, 06 tháng và 12 tháng. 

hình ảnh so sánh trước và sau điều trị u tuyến giáp bằng RFA

• Với khối u lớn, vị trí khó đốt hoặc gần những bộ phận nguy hiểm có thể bác sỹ chủ động để lại 1 phần, sau 1 tháng khám lại khối u tiêu đi phần đã đốt và kéo khối u ra vùng an toàn có thể can thiệp nốt phần còn lại cho bệnh nhân. 
• Với bệnh nhân có u ở 2 bên làm từng bên một và có thể một tháng sau làm bên còn lại (Tránh các nguy cơ như tổn thương dây thanh). 
• Trường hợp xử lý u nửa nang: có thể tiêm cồn phần dịch đã hút ra sẽ đốt phần nhân sơ còn lại 
• Trong các lần thăm khám cả trước và sau can thiệp đều phải ghi lại kích thước khối u để so sánh. Có thể xét nghiệm thêm chức năng tuyến giáp trước can thiệp và sau can thiệp 01 tháng. 
•  

Tài liệu tham khảo về kỹ thuật RFA tuyến giáp.

• Deandrea M, Limone P, Basso E, Mormile A, Ragazzoni F, Gamarra E, et al. US- Guided percutaneous radiofrequency thermal ablation for the treatment of solid benign hyperfunctioning or compressive thyroid nodules. Ultrasound Med Biol 2008;34:784-791. 
• Jeong WK, Baek JH, Rhim H, Kim YS, Kwak MS, Jeong HJ, et al. Radiofrequency ablation of benign thyroid : safety and imaging followup in 236 patients. Eur Radiol 2008;18:1244-1250 
• Kim YS, Rhim H, Tae K, Park DW, Kim ST. Radiofrequency ablation of benign cold thyroid nodules: initial clinical experience. Thyroid 2006;16:361-367 
• Spiezia S, Garberoglio R, Milone F, Ramundo V, Caiazzo C, Assantin AP, et al. Thyroid nodules and related symptoms are stably controlled two years after radiofrequency thermal ablation. Thyroid 1009; 19:219225 
• Baek JH, Jeong HJ, Kim YS, Kwak MS, Lee D. Radiofrequency ablation for an autonomously functioning thyroid nodule. Thyroid 2008;18:675-676. 
• Beak JH, Kim YS, Lee D, Huh JY, Lee JH. Benign predominantly solid thyroid nodules: prospective study of efficacy of sonographically guided radiofrequency ablation versus control condition. AJR Am J Roentgenol 2010;194:1137-1142 
• One-Step Ethanol Ablation of Viscous Cystic Thyroid Nodules – Jin Yong Sung, Jung Hwan Baek
• Single-Session Treatment of Benign Cystic Thyroid Nodules with Ethanol versus Radiofrequency Ablation: A Prospective Randomized Study – Jin Yong Sung, Jung Hwan Baek
• Percutaneous Ethanol Injection for Benign Cystic Thyroid Nodules: Is Aspiration of Ethanol-Mixed Fluid Advantageous – Dong Wook Kim, Myung Ho Rho, Hak Jin Kim

Kết luận: Kỹ thuật điều trị u tuyến giáp bằng sóng cao tần RFA là một kỹ thuật mới, có nhiều ưu điểm như không để lại sẹo vùng cổ cho bệnh nhân, thời gian chăm sóc sau làm kỹ thuật ngắn, bệnh nhân được ra viện ngay trong ngày mà không vần nằm lại lâu, đây cũng là một kỹ thuật an toàn, ít tai biến và biến chứng so với các ky thuật khác. Tuy nhiên còn khá mới, kỹ thuật khó thực hiện nên đòi hỏi bác sĩ thực hiện có trình độ tay nghề, kĩ thuật tốt. Bác sĩ Nguyễn Đức Tỉnh hiện đang công tác tại khoa chẩn đoán hình ảnh bệnh viện 175 là bác sĩ có kinh nghiệm, được đào tạo bài bản và luôn tận tâm hết mình vì bệnh nhân. Nếu quý vị có nhiu cầu khám, tư vấn và điều trị bệnh lý tuyến giáp lành tính thì hãy liên hệ với bác sĩ qua số điện thoại 0976958582 nhé. chúc quý vị và các bạn luôn mạnh khỏe, hạnh phúc.

Các bài cùng chuyên mục có thể bạn quan tâm:

https://nguyenductinh.com/benh-hac-lao-bieu-hien-trieu-chung-va-cach-chua-benh-triet-de.html

https://nguyenductinh.com/benh-lau.html

https://nguyenductinh.com/cach-chua-benh-lau.html

https://nguyenductinh.com/kien-thuc-y-khoa.html